 |
Naqsh-e Rustam is een oude necropolis op ongeveer 12 km ten noordwesten
van Persepolis, in de provincie Fars, Iran. Het ligt
een paar honderd meter van Naqsh-e Rajab.
Het oudste reliëf in Naqsh-e Rustam is een monument genaamd de Ka'beyeah
Zardosht - wat de "Kubus van Zarathustra" betekent - die dateert uit
1000 voor Christus.
De naam Naqsh-e Rustam (wat "Rustam Inscriptie" betekent) werd lokaal gezien
als een afbeelding van de mythische held Rustam in Shahnemeh.
Vier graven die toebehoren aan Achaemenidische koningen (Darius II,
Artaxerxes I, Darius I, Xerxes I) zijn op een aanzienlijke hoogte boven
de grond uit de rotswand gehouwen.
De graven zijn lokaal bekend als de "Perzische kruisen", vanwege de vorm van
de gevels van de graven.
De ingang van elke tombe bevindt zich in het midden van elk kruis, dat
uitkomt op een kleine kamer, waar de koning in een sarcofaag lag.
De horizontale straal van elk van de gevels van het graf wordt
verondersteld een replica te zijn van de ingang van het paleis in
Persepolis.
Een van de graven wordt expliciet geïdentificeerd door een bijbehorende
inscriptie als het graf van Darius I de Grote (ca. 522-486 v. Chr.).
Aangenomen wordt dat de andere drie graven die zijn van Xerxes I (ca. 486-465
v. Chr.), Artaxerxes I (circa 465-424 v.Chr.) En Darius II
(respectievelijk 423-404 v.Chr.).
Een vijfde onvoltooide is misschien die van Artaxerxes III, die de
langste twee jaar regeerde, maar waarschijnlijker is dan die van Darius
III (circa 336-330 v.Chr.), De laatste van de Achaemenidische
dynastieën.
De graven werden geplunderd na de verovering van het Achaemenidische
rijk door Alexander de Grote.
Sassanid-reliëfs
Zeven enorme reliëfs op de rotsen in Naqsh-e Rustam beelden koningen uit de
Sassanid-periode af.
• De inhuldiging van reliëf van Ardashir I (ca. 226-242): de oprichter
van het Sassanidische rijk wordt getoond als hij de ring van koningschap
krijgt van Ahura Mazda.
In de inscriptie, die ook het oudste getuigde gebruik van de term Iran
draagt, geeft Ardashir toe zijn belofte aan Artabanus IV te verraden (de
Perzen zijn een vazalstaat van de Arsacid Parthians geweest), maar
legitimeert zijn actie op grond van het feit dat Ahura Mazda
wilde hem dat doen.
• De triomf van Shapur I (ca. 241-272): Dit is de beroemdste van de
Sassanid-rotsreliëfs en toont de overwinning van Shapur over drie
Romeinse keizers, Gordian III, Valerian en Philip the Arab.
Een meer uitgebreide versie van dit rotsreliëf is in Bishapur.
• De "grootse" relief van Bahram II (ca. 276-293): aan elke kant van de
koning, die wordt afgebeeld met een bovenmaats zwaard, staan figuren
tegenover de koning.
Aan de linkerkant staan vijf figuren, misschien leden van de familie
van de koning (drie hebben diademen, wat suggereert dat ze royalty
waren).
Rechts staan drie hovelingen, waarvan er één Kartir kan zijn.
Deze relief is onmiddellijke rechts van de inscriptie van de investituur van
Ardashir en vervangt gedeeltelijk de veel oudere relief die Naqsh-e
Rustam zijn naam geeft.
• De twee hippische reliëfs van Bahram II (ca. 276-293): het eerste
paardenreliëf, direct onder het vierde graf (misschien dat van Darius
II), beeldt de koning uit die vecht tegen een bereden Romeinse soldaat.
Het tweede paardenreliëf, direct onder het graf van Darius I, is
verdeeld in twee registers, een bovenste en een onderste.
In het bovenste register lijkt de koning een Romeinse vijand van zijn
paard af te dwingen.
In het lagere register vecht de koning opnieuw tegen een opgezette
Romeinse soldaat.
Beide reliëfs tonen een dode vijand onder de hoeven van het paard van de koning.
• De inhuldiging van Narseh (ca. 293-303): in dit reliëf wordt de koning
afgebeeld als hij de ring van koningschap ontvangt van een vrouwelijke
figuur waarvan vaak wordt aangenomen dat hij de goddelijkheid Aredvi
Sura Anahita is.
De koning wordt echter niet afgebeeld in een pose die zou worden verwacht in
de aanwezigheid van een godheid, en het is daarom waarschijnlijk dat de
vrouw een familielid is, misschien Koningin Shapurdokhtak.
• Het ruiterreliëf van Hormizd II (ca. 303-309): dit reliëf bevindt zich
onder graf 3 (misschien dat van Artaxerxes I) en toont Hormizd die een
vijand (misschien Papak van Armenië) van zijn paard dwingt.
Direct boven het reliëf en onder het graf is een zwaar beschadigd reliëf
van wat lijkt op Shapur II (ca. 309-379) vergezeld door hovelingen.
Ka'beyeah Zardosht
Ka'beyeah Zardosht - wat de "Kubus van Zoroaster" betekent - is een
torenachtige constructie uit de 5e eeuw voor Christus bij Naqsh-e
Rustam.
Deze raadselachtige structuur is een van de vele overgebleven
voorbeelden van het architecturale ontwerp van de Achaemeniden.
De naam Ka'beyeah Zardosht dateert waarschijnlijk uit de 14e eeuw, toen veel
pre-islamitische locaties werden geïdentificeerd met figuren en
gebeurtenissen van de Koran of de Shah-naamh.
De structuur is niet echt een zoroastrische schrijn, en er zijn ook geen
berichten dat het ooit een pelgrimsoord is geweest.
De structuur is een kopie van een zustergebouw in Pasargadae, terwijl het
gebouw in Pasargadae enkele tientallen jaren ouder is.
Elke kant
van het gebouw is 7,25 m breed.
Het 12,5 m hoge gebouw heeft een licht piramidaal dak en staat op een
1,5 m hoge driestaps plint.
Mortel werd niet
gebruikt in de constructie.
Elke zijde van het gebouw is versierd met enigszins verzonken valse
ramen van zwart kalksteen.
De structuur heeft een vierkante binnenkamer, 5,70 m hoog en 3,70 m breed,
toegang via een deuropening met een versierde latei in de bovenste helft
van de toren.
De kamer was ooit bereikbaar via een trap, waarvan alleen de onderste
helft bewaard is gebleven.
De 1,70 m brede en 1,90 m hoge deur was van massieve steen die
oorspronkelijk stevig gesloten was maar verdwenen is. |
